Alejandra Manjarrez
Çocukluk çağında yaşanan makûs olaylar ya da ruhsal gerginlikler üzere farklı biçimlerde ortaya çıkan gerilim, hücresel yaşlanmanın hızlanmasıyla ilişkilendiriliyor. Cell Metabolism isimli bilimsel mecmuada yayınlanan bir makale, gerilimli uyaranlara maruz kalmanın biyolojik saati ilerlettiğine ait delillere yenilerini ekledi; ne var ki, birebir vakitte insanların gerilimden kurtulmalarının akabinde, mevcut tesirin geri döndürülebilir olduğu da tespit edildi
Araştırmacılar bu sonuca, fareler üzerinde gerçekleştirilen deneylerden ve ameliyat, hamilelik ya da Covid-19 süreçlerini yaşayan insanlardan sağlanan dataları inceleyerek ulaştılar. Bireylerin yaşları, temelde genom boyunca metilasyon seviyelerini kıymetlendiren DNA metilasyon saatleri aracılığıyla hesaplandı ve yeni jenerasyon daha sofistike saatler, sıhhat durumunun kimi taraflarını dahi gözden geçirebiliyor.
KOŞULLAR YAŞIMIZI DEĞİŞTİRİYOR
ABD’de bulunan Columbia Üniversitesi Mailman Halk Sıhhati Okulu’ndan epidemiyolog olan ve bu araştırmaya dahil olmasa da meslektaşlarının çalışmasını değerlendirmeden geçiren Daniel Belsky, “Bu saatlere, bir müdahalenin evvel ve sonrasında göz atan çok az çalışma mevcut” diyor. Hâl böyleyken, bu alanda “çok çeşitli müdahalelerden evvel ve sonraki data ölçümlerinin toplanması, bu alanda nitekim güçlü bir adım” diye ekliyor.
Harvard Tıp Fakültesi’nde yaşlanma araştırmacısı olan Vadim Gladyshev ve Duke Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden hücre biyoloğu James White öncülüğünde gerçekleşen araştırmanın müellifleri, öncelikle, farklı yaşlarda olan iki fareye kan sirkülasyonunu paylaşmaları için ‘heterokronik parabiyoz’ diye bilinen cerrahi bir teknik uyguladılar. Araştırmacılar, 3 aylık genç farelerin 20 aylık farelerle bir ortaya konulmasının, genç farelerin biyolojik yaşını epigenetik, transkriptomik ve metabolomik saatler bağlamında ilerlettiğini buldular. Buna rağmen, fareler birbirlerinden ayrıldıktan sonra bu tesir bilakis döndü.
White, buradaki en değerli bulgunun, ayrışmanın sonrasında epigenetik yaşlanmanın geriye hakikat işlemesi olduğunu tabir ediyor. “Bu, birçok insanın mümkün olmadığını düşündüğü şeydi; O merdiveni tırmanmaya başladıktan sonra geri dönmenin bir yolu olmadığını düşündüler” diye ekliyor.
İNSANLARI DA İNCELEDİLER
Farelerden elde edilen sonuçlardan cüret alan White, Gladyshev ve meslektaşları, tıpkı sıkıntıyı beşerler üzerinde de araştırmaya karar verdiler. Hem grubun kendi datalarından hem de kamuya açık datalardan, süreksiz biçimde gerilimli durumlara maruz kalan insanlardan alınan kan örneklerinin DNA metilasyon yaşını incelediler. Acil cerrahi müdahale, hamilelik ya da şiddetli Covid-19 kaynaklı hastalar, genel olarak farelerde şahit olunan eğilimi ortaya koydu: Olay esnasında yeni kuşak DNA metilasyon saatlerinden elde edilen ölçümlere bakıldığında, epigenetik yaşlarında bir artış ve ardından, gerilimli uyaran ortadan kalktığı vakit temel bedellere dönüş görüldü.
Bununla birlikte, gerilimli olayların hepsi de birebir sonuca yol açmadı ve ulaşılan sonuçlar, insan bireyler ortasında değişiklik gösteriyordu. Mesela, ‘elektif kalça’ ya da ‘kolorektal cerrahi’ operasyonu geçiren hastalar bu eğilimi sergilemiyordu ve Covid-19 hastaları ortasındaki sonuçlar cinsiyetten ziyadesiyle etkilenmiş görünüyordu.
Araştırmada kullanılan DNA metilasyon saatlerinden birini icat eden Belsky, ulaştıkları bulguların potansiyel klinik uygulamaları hakkındaysa “henüz bundan çok uzaktayız” diyor. Yeniden de, müşahedelerin, bu epigenetik saatler üzere testlerin ya da “bu saatleri yaratmak için kullanılan tipten büyük moleküler datalara dayanan” (“cerrahi süreçlerden geçen ya da öteki çeşitten tıbbi tecrübeler yaşayan hastalara” uygulanabileceği) bir geleceğe işaret ettiğini kelamlarına ekliyor.
Belsky, “Gelecekte, hastalara dair şu anda göremediğimiz şeyleri öğrenmek doğrultusunda bu testleri kullanabileceğimiz bir noktaya ulaşabiliriz” diyor.
Yazının özgünü The Scientist sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)