Kara beda salgınının kurbanları ile salgın sonrasında hayatta kalanların yüzlerce yıllık DNA’sını tahlil eden bilim insanları, kimin yaşayıp kimin öleceğini belirleyen kıymetli genetik farklılıklar tespit etmiş ve bağışıklık sistemlerimizin farklı istikametlerinin, o vakitten beri evrimleşmeye nasıl devam ettiğini belirlemiş.
McMaster Üniversitesi, Chicago Üniversitesi ve Pasteur Enstitüsü ile öteki kurumlarda çalışan bilim insanları, birtakım insanları yaklaşık 700 yıl evvel Avrupa, Asya ve Afrika’yı kasıp kavuran hıyarcıklı vebaya karşı koruyan genleri belirleyip tahlil etmişler. Araştırmacıların çalışması dün Nature bülteninde yayımlandı.
500’DEN FAZLA ANTİK DNA ÖRNEĞİ İNCELENDİ
Populer Science Türkiye’nin içeriğinde yer verdiği bilgilere göre bir vakitler Kara Ölüm’e karşı muhafaza sağlayan birebir genler, günümüzde Crohn hastalığı ve romatizmal eklem iltihabı üzere otoimmün hastalıklara karşı yatkınlığın artmasıyla irtibatlı.
Araştırma grubu, Londra’ya 1300’lerin ortalarında ulaşan Kara Veba’nın öncesinde, esnasında ve sonrasındaki 100 yıllık bir periyoda odaklanmış. Sonraları dünyanın en ağır nüfuslu bölgelerinden kimileri olacak yerlerde insanların yarısına yakınının ölmesine yol açan salgın, kayıtlı tarihte insanların vefatına sebep olan en büyük tek olay olma özelliğini taşıyor.
500’den fazla antik DNA örneği, Londra’daki salgından evvel hayatını kaybeden, salgın sebebiyle ölen yahut Kara Veba’dan kurtulmayı başaran bireylerin kalıntılarından çıkarılıp taranmış. Bu bireyler ortasında, 1348-1349 yıllarında toplu definler için kullanılan East Smithfield veba kuyularına gömülmüş olanlar da var. Danimarka genelindeki öteki beş bölgeye gömülmüş kalıntılardan ise ek örnekler toplanmış.
Bilim insanları, Yersinia pestis bakterisinin sebep olduğu vebayla bağlantılı genetik adaptasyon işaretlerini bulmaya çalışmış.
Bu kapsamda, hepsi de sistemlerimizi işgalci patojenlerden koruyan proteinlerin üretiminde misyon alan ve seçilim baskısı altında olan dört gen belirlemişler. Alel formunda bilinen bu gen versiyonlarının ise kişiyi ya vebadan koruduğu ya da ona yatkın hale getirdiği bulunmuş.
ERAP2 formunda bilinen aşikâr bir genin iki özdeş kopyasını taşıyan bireyler, karşıt bir kopya seti taşıyan bireylere nazaran salgında çok daha fazla hayatta kalmış zira bu ‘iyi’ kopyalar, bağışıklık hücrelerinin Y. pestis‘i daha düzgün etkisiz hale getirmesini sağlamış.